Η ιστορία του Ρουκετοπόλεμου

Ο Ρουκετοπόλεμος έχει τις ρίζες του στις τελευταίες δεκαετίες της Τουρκοκρατίας. Οι ενορίτες των δυο αντικριστών εκκλησιών, του Αγίου Μάρκου και της Παναγιάς Ερυθιανής, αντάλλασαν τη βραδιά της Ανάστασης βολές με κανονάκια. Αυτά τα έφερναν οι ναυτικοί από εμπορικά πλοία, που παροπλίζονταν. Τα έστηναν στους αυλόγυρους των ναών, τα γέμιζαν με 1-2 οκάδες χοντρή πυρίτιδα και από εκεί βαρούσαν την ώρα της Αναστάσεως, προσπαθώντας με τον κρότο να σπάσουν τα τζάμια των απέναντι.

Το 1889 άναψαν τόσο τα αίματα, που άρχισαν να ξηλώνουν τις λιλαδωτές αυλές για να γεμίζουν τα κανόνια και να επιτεθούν με βότσαλα εναντίον του «εχθρού». Οι Τούρκοι, βλέποντας τα αληθινά πυρά, κατέσχεσαν τα κανονάκια, φοβούμενοι μια γενικότερη εξέγερση της Χίου.

Η κατάσχεση έκανε τους Βρονταδούσους να σκαρφιστούν νέους τρόπους έκφρασης του αναστάσιμου «καβγά». Η λύση δόθηκε από τους Αγιομαρκούσους Λεωνίδα Χανδρά και παπά-Λεωνή Μεννή, οι οποίοι επισκέφτηκαν τον πυροτεχνουργό Κορακάκη, ζητώντας του να βρει μια λύση. Ο Κορακάκης θυμήθηκε τη συνταγή που του είχαν δώσει κάποιοι Ιταλοί και τους πρότεινε τις ρουκέτες.

Οι Αγιομαρκούσοι έφεραν ορισμένες ρουκέτες στο Βροντάδο, με αποτέλεσμα να διαδοθεί η φήμη τους και να τη μάθουν και οι Ερυθιανούσοι.

Έτσι κατέληξαν τη βραδιά της Ανάστασης να βάζουν στόχο οι μεν το καμπαναριό της Παναγιάς Ερυθιανής και οι δε τον τρούλο και το λιονταράκι του Αγίου Μάρκου. Τα πρώτα χρόνια η προμήθεια των ρουκετών γίνονταν από τον Κορακάκη, επειδή όμως τα έξοδα ήταν πολλά, οικειοποιήθηκαν τον τρόπο κατασκευής του πυροτεχνουργού και τις έφτιαχναν μόνοι τους. Η κατασκευή των ρουκετών από τους ίδιους τους Βρονταδούσους ξεκίνησε το 1900. Η εκτόξευση αρχικά γίνονταν από τα κεραμίδια των δύο ναών. Τα ατυχήματα που κατά καιρούς συνέβαιναν υποχρέωσαν τους ρουκετατζήδες να κατέβουν από τις κεραμοσκεπές και να σκορπίσουν σε θέσεις με οπτικό πεδίο γύρω από τις δυο ενορίες. Έκτοτε το έθιμο διεξάγεται κάθε χρόνο, με μια μικρή διακοπή της περίοδο της Κατοχής και τα τρία πρώτα χρόνια της Δικτατορίας.

Η παρέλαση που έσβησε

Τις προηγούμενες δεκαετίες γίνονταν παρέλαση των συνεργείων το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου σε όλους τους δρόμους των ενοριών, με ρουκέτες «επ’ ώμου» προς επίδειξη της δυνάμεώς τους, ενώ στις γειτονιές από τις οποίες προέρχονταν η παρέλαση σταματούσαν για να παρουσιαστεί ο οπλισμός. Την πομπή οδηγούσε ο μπροστάρης καβάλα σε άλογο ή γάιδαρο κρατώντας την Ελληνική σημαία με το λάβαρο του συνεργείου με τη μεγαλύτερη εμπειρία ή τις περισσότερες ρουκέτες. Τα συνεργεία και το πλήθος ακολουθούσαν προβλέποντας με τις ιαχές θριάμβου τη νίκη επί του αντιπάλου.

Τα «μυστικά» του Ρουκετοπόλεμου

• Πως έμαθαν οι Ερυθιανούσοι το μυστικό κατασκευής των ρουκετών από τους Αγιομαρκούσους;

Εικάζεται ότι οι Αγιομαρκούσοι επίτηδες άφησαν το μυστικό να διαρρεύσει για να το μάθουν οι αγαπημένοι τους «εχθροί» και να μην βαράνε μόνοι τους, διότι αυτές οι δύο ενορίες δεν είχαν τίποτα να χωρίσουν, παρά μόνο τη νύχτα της Ανάστασης.

Εμείς κι αν πολεμήσαμε
κακία δεν θα μείνει
την άλλη μέρα της Λαμπρής
εκλείσαμε Ειρήνη

• Ποιος καλύπτει τα έξοδα κατασκευής των ρουκετών;

Τις δεκαετίες του 1910 και του 1920 οι Επιτροπές των δυο εκκλησιών έβγαζαν δίσκο την Κυριακή των Βαΐων για την ενίσχυση των συνεργείων. Στα χρόνια του Μεσοπολέμου οι ναυτικοί του Βροντάδου

που ταξίδευαν έστελναν χρήματα με το μυαλό πάντα στο ρουκετοπόλεμο. Τις τελευταίες δεκαετίες το έθιμο συντηρείται αποκλειστικά από το χαρτζιλίκι των νεαρών ρουκετατζήδων.

• Τι απέγινε το έθιμο την περίοδο της Κατοχής;

Οι ρουκέτες που προορίζονταν για την Ανάσταση του 1940 κρύφτηκαν και χρησιμοποιήθηκαν το πρωινό της 1οης Σεπτεμβρίου του 1944. Ήταν η μέρα που το φορτωμένο με τη γερμανική φρουρά μεταγωγικό εγκατέλειπε τη Χίο και οι Βρονταδούσοι γιόρταζαν τη δική τους ανάσταση – απελευθέρωση.

• Ο ρουκετοπόλεμος διεξάγεται μόνο μεταξύ των δυο Ενοριών;

Λίγο μετά την Κατοχή επιχειρήθηκε για 2-3 χρονιές να γίνει ρουκετοπόλεμος μεταξύ των ενοριών Παναγιάς Μούτσαινας και Προφήτη Ηλία. Το έθιμο δεν κατόρθωσε να καθιερωθεί, διότι η συμμετοχή ήταν μικρή και σύντομα ατόνισε.

• Από ποια υλικά παρασκευάζεται το μείγμα των ρουκετών;

Τα πρώτα χρόνια τα συστατικά του μείγματος ήταν κάρβουνο και ψιλοκαπνισμένο μπαρούτι δυναμίτη. Αργότερα το μπαρούτι αντικαταστάθηκε από νιτρικό κάλιο και θειάφι.

• Ποια είναι η απόσταση μιας φλεγόμενης ρουκέτας;

Το βεληνεκές των δυνατότερων ρουκέτων ξεπερνάει το 1 χλμ. σε μήκος, ενώ σε κατακόρυφο ύψος ενδεχομένως να είναι περισσότερο από 500 – 600 μέτρα.

• Πόσες ρουκέτες εκτοξεύονται τη νύχτα της Ανάστασης;

Προπολεμικά έριχναν και οι δυο Ενορίες γύρω στις 2.500 ρουκέτες, αριθμός που περιορίστηκε στις 1.000 – 2.000 μεταπολεμικά. Στη Μεταπολίτευση έφτασαν τις 5.000 – 6.000 και στις αρχές τις δεκαετίας του 1980 έπιασαν τις 10.000. Σήμερα υπολογίζεται ότι εκτοξεύονται γύρω στις 30.000 – 40.000, με το Δήμο να επιχειρεί να πείσει να επανέλθουν σε προγενέστερους αριθμούς.

aplotaria.gr