Το Κάστρο της Χίου διαδραμάτισε διαχρονικά πρωτεύοντα ρόλο σε όλες τις σημαντικές εξελίξεις που διαμόρφωσαν το ρου της ιστορίας του νησιού μέχρι και τα τέλη του 19ου αιώνα. Έτσι, και κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης, το Κάστρο της Χίου συνδέεται, με τις προσπάθειες απελευθέρωσης του νησιού από τον Οθωμανικό ζυγό.
Ο πόθος των Χιωτών για απελευθέρωση και αποβολή του Οθωμανικού στοιχείου από το νησί εκδηλώθηκε ιδιαίτερα μόλις κατέπλευσε στην ευρύτερη περιοχή Ελληνικός στόλος. Με την επέκταση της Ελληνικής Επανάστασης στα νησιά του Αιγαίου και ιδίως στη Σάμο, οι Οθωμανοί ανέλαβαν δραστικά μέτρα προκειμένου να καταστείλουν οποιαδήποτε διάθεση των Χιωτών για απελευθέρωση και αυτοδιάθεση (οι Οθωμανοί δυσκολεύτηκαν να κατανοήσουν πώς η Χίος, ίσως η πιο προνομιούχα επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τόλμησε να διαταράξει τις λεπτές ισορροπίες πάνω στις οποίες εδραζόταν η ευρωστία της).
Ως μέτρο εκφοβισμού του πληθυσμού, οι Οθωμανοί προχώρησαν τον Απρίλιο του 1821 μ.Χ στη φυλάκιση του Μητροπολίτη Πλάτωνα Φραγκιάδη, του διακόνου του Μακάριου Γαρή και ακόμη τριάντα προυχόντων που προτάθηκαν από την Δημογεροντία, έπειτα από απαίτηση των Οθωμανων. Οι όμηροι κλείστηκαν αρχικά στη Σκοτεινή Φυλακή, ένα πολύ μικρό δωμάτιο το οποίο βρίσκεται στα δεξιά της εσωτερικής Πύλης Μαγγιόρε και σώζεται μέχρι και σήμερα. Κάτω από άθλιες συνθήκες διαβίωσης, παρέμειναν όμηροι για ένα χρόνο περίπου, ενώ στο μεταξύ πείσθηκαν οι Οθωμανοί να τους ανταλλάσουν με άλλους ομήρους. Αυτή η αλλαξ-ομηρία κράτησε από το Δεκέμβριο του 1821 μέχρι και τον Μάρτιο του 1822.
Όταν πια στις 10 Μαρτίου του 1822 έγινε η απόβαση των Σαμίων με επικεφαλής το Λυκούργο Λογοθέτη στο Κοντάρι, οι Οθωμανοί κλείστηκαν στο Κάστρο έχοντας μαζί τους και τους ομήρους, οι οποίοι λέγεται ότι έφτασαν τότε μέχρι και τους εκατον-πέντε. Για σαραντα-μία μέρες βίωσαν απάνθρωπες συνθήκες μέσα στο σκοτάδι και τη βρωμιά, χωρίς φαγητό παρά μόνο λίγο παξιμάδι και ακάθαρτο νερό, ενώ στις 23 Απριλίου, γράφτηκε ο τραγικός επίλογος εβδομήντα περίπου ομήρων, ανάμεσα τους και ο ίδιος ο Μητροπολίτης Χίου. Αγνώριστοι πλέον από τις πολλαπλές κακουχίες, κρεμάστηκαν σε πασάλους που στήθηκαν στην σημερινή οδό Δημοκρατίας, υπό τις επευφημίες των Οθωμανών και στην παρουσία των προξένων της Αυστρίας και της Γαλλίας. Μόνο οι όμηροι της πόλης κρεμμάστηκαν, ενώ οι όμηροι των χωριών παρέμειναν στη Σκοτεινή Φυλακή. Ένας-ένας πέθαινε από τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, εκτός από δύο που σώθηκαν, ένας Καλλιμασιώτης και ένας ηγούμενος. Και οι δύο ελευθερώθηκαν τον Οκτώβριο του 1822.
Δυστυχώς όμως, η βαρβαρότητα των Οθωμανών δεν σταμάτησε εδώ, αλλά αντίθετα εξαπλώθηκε σε όλο το νησί, όπου σφαγιάστηκαν χιλιάδες άμαχοι άντρες και γυναικόπαιδα σε σημείο που απειλήθηκε η επιβίωση του Χιώτικου πληθυσμού. Η ιστορία κατέγραψε αυτή τη γενοκτονία ως «η Σφαγή της Χίου», η οποία έμελλε να γίνει μέσω του Γάλλου ζωγράφου Ντελακρουά, αλλά και της διασποράς των επιφανών Χίων στην Ευρώπη, βασική τροφή για την ανάπτυξη του ευεργετικού για τον Αγώνα Φιλελληνισμού.
Η απάντηση στις αποτρόπαιες αυτές πράξεις ήρθε τον Ιούνιο του 1822, όπου ο Κωνσταντίνος Κανάρης, υποδεικνύοντας μεγάλο ηρωισμό σε συνεργασία με τον Πιπίνο κατάφερε να ανατινάξει την ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου. Εκατοντάδες Οθωμανών που εόρταζαν στο κατάστρωμα το Μπαϊράμι βρήκαν τραγικό θάνατο.
Μεταξύ αυτών σκοτώθηκε και ο επικεφαλής του στόλου, ναύαρχος Καρά-Αλή, του οποίου ο τάφος βρίσκεται μέχρι και σήμερα μαζί με άλλους επιφανών Οθωμανών στην κεντρική πλατεία του Κάστρου.
Εξάλλου, πάνω στον Νότιο Προμαχώνα, υπάρχει παραπεταμένο και ένα μικρό κανόνι το οποίο προέρχεται από τους Οθωμανούς.
Το Κάστρο της Χίου έμελλε να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο και στην τελευταία απόπειρα απελευθέρωσης της Χίου κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Αυτή έλαβε τόπο το 1827 από το Γάλλο Συνταγματάρχη Φαβιέρο. Το Κάστρο αποτέλεσε το κέντρο της άμυνας των Οθωμανών οι οποίοι είχαν οργανωθεί μέσα και γύρω από τα τείχη του, αφού είχαν αναγκάσει πεντακόσιους χωρικούς να βαθύνουν την τάφρο χωρίς πληρωμή. Ο συνεχής βομβαρδισμός των Γάλλων και των Ελλήνων από τα γύρω υψώματα προκάλεσε καταστροφές στους προμαχώνες του Κάστρου, ενώ ζημιές προκλήθηκαν στο νότιο τείχος του Μπούρτζι,
στα γεφύρια των δύο Πυλών του Κάστρου και στην ίδια την Πύλη Μαγγιόρε. Παρόλα αυτά, η έκβαση δεν ήταν θετική για την πλευρά μας. Αντίθετα, οι Οθωμανοί ενισχύθηκαν με περισσότερο στρατό και πολεμοφόδια με αποτέλεσμα να απωθήσουν την εκστρατεία του Φαβιέρου και να «θάψουν» την ελπίδα της απελευθέρωσης. Αυτή ήταν και η τελευταία φορά που το Κάστρο της Χίου έγινε δέκτης πολεμικών επιθέσεων. Το 1828 οι Οθωμανοί προέβησαν σε πρόχειρες επιδιορθώσεις στο Κάστρο της Χίου, από το οποίο αποχώρησαν μόλις το 1912 όταν πλέον το νησί απελευθερώθηκε και ενώθηκε με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Η ιστορία κάθε τόπου δεν αποτελείται μόνο από δαφνοστεφείς νίκες υπέρ των αδικουμένων, καταπιεσμένων και των αδυνάτων, αλλά και από τραγικές στιγμές οι οποίες όμως λειτούργησαν ως πηγή έμπνευσης, παραδειγματισμού και ηρωισμού. Στο Κάστρο της Χίου, οι πύργοι και οι προμαχώνες τού είναι οι μοναδικοί αυτόπτες μάρτυρες των προσπαθειών των Χίων για απελευθέρωση. Η Σκοτεινή Φυλακή που σήμερα χρησιμεύει ως αποθήκη της αρχαιολογικής υπηρεσίας, είναι ένα από τα σημαντικότερα σημεία θυσίας στο βωμό της ελευθερίας της Χίου. Το οθωμανικό νεκροταφείο με τον τάφο του Καρά-Αλή είναι εκείνο που διατηρεί ζωντανό στη μνήμη μας τον ηρωισμό του Κωνσταντίνου Κανάρη και των συντρόφων του, που έδωσαν ένα μήνυμα αντίστασης στον Τούρκο κατακτητή, όταν κάθε πηγή ζωής και ελπίδας για τον ελληνισμό του νησιού είχε πνιγεί από το αίμα και τη βαρβαρότητα. Το Κάστρο της Χίου στέκει ακόμη όρθιο. Ας μεριμνήσουμε όλοι για τη διάσωση και ανάδειξη αυτού του ταλαιπωρημένου μάρτυρα της ιστορίας του νησιού.
www.chioscastle.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου